Prisoner's dilemma

 
Dilemma van de twee gevangenen: een zodanige besluitvormingssituatie dat een door beide partijen ongewenste uitkomst het resultaat is. Vaak wordt dit geïllustreerd aan de hand van een voorbeeld uit de speltheorie van twee gevangen die samen een misdrijf hebben gepleegd. Zij worden elk in apart van elkaar gescheiden cellen opgesloten, zodanig dat onderlinge communicatie onmogelijk is. Ze kunnen bekennen of blijven zwijgen en ze weten wat daarvan de gevolgen zijn. Er zijn dus twee spelers en 2 strategien:

1. als de een bekent en de ander zwijgt, dan wordt degene die bekend heeft getuige à charge en hij wordt vrijgelaten; de ander wordt veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf;
2. als ze beide bekennen, worden ze elk tot 5 jaar veroordeeld;
3. als ze beide zwijgen worden ze vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.

Uit onzekerheid over hetgeen de ander zal doen zullen beide kiezen voor 'bekennen'. Immers door te zwijgen, loopt men het risico dat de ander bekent en als gevolg daarvan krijgt men een straf van 20 jaar. Beter was het geweest overleg te voeren en een afspraak te maken. Dan was de uitkomst voor beide misdadigers vrijspraak geweest.

In de economie komen we dit verschijnsel vaak tegen bij het milieuvraagstuk. De zorg voor een beter milieu kost het individu moeit en werpt alleen vruchten af als (vrijwel) iedereen zo handelt. Omdat iedereen iedereen in dit opzicht wantrouwt vertoont geen van de individuen milieuvriendelijk gedrag. In dit soort gevallen moet een overheid het maatschappelijk wenselijke gedrag afdwingen, vinden velen.

 

meer info: speltheorie